Het klimaatatelier Breda is 19 maart 2015 gehouden. Het college heeft middels een beslisdocument opgesteld een richtinggevend ambitieniveau voorgesteld. Bij bestuurlijke goedkeuring is effectieve samenwerking met partners in en buiten de gemeente voor de handliggeld.
Download hier het rapport
Projectinformatie
- Samenwerking: Alterra
- Opdracht: gemeente Breda, Vincent Kuiphuis
- Periode: 2015
Klimaatatelier Breda
Klimaatagenda voor Breda
Aanleidingen
De gemeente Breda heeft het ‘manifest klimaatbestendige stad’ ondertekend, dat is opgesteld als advies aan de stuurgroep van het Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering. Breda legt de nadruk op het thema ‘Weg van het water’. Breda heeft in haar structuurvisie 2030 allerlei thema’s opgenomen, die refereren aan de klimaatopgaven. In het project Cool Brabant werken Brabantse steden, TU Delft (Climate Proof Cities) en de provincie Noord-Brabant aan klimaatadaptatie in de stad. Gidsmodellen zijn beeldende schema’s, die per landschapstype suggesties voor klimaatadaptatie geven.
Hoe gaat het klimaat veranderen?
Voor de beantwoording van deze vraag wordt naar dit rapport verwezen.
Hoe pak je zoiets aan?
In het klimaatatelier Breda heeft de focus gelegen op gebiedsanalyse en vergezicht. De gebiedsanalyse is beperkt uitgevoerd.
Gebiedsanalyse en kwetsbaarheden
De Natuurlijke Alliantie gaat uit van de eenheid van bodem, water en groen.
Cartoon naar aanleiding van klimaatatelier Breda
Aanzet landschapskaart Breda
De basis voor een effectieve ruimtelijk adaptatiestrategie wordt gevormd door het landschap, dat ook de huidige stad grotendeels bepaald heeft. Breda ligt in een dekzandgebied, met dekzandruggen en essen. Tussen deze gebieden liggen beekdalen met beken.
Kwetsbaarhedenkaart Breda
Tijdens het klimaatatelier Breda
Een kwetsbaarhedenkaart geeft een indicatie van zones en plekken per klimaateffect.
Overstroming
Ten noorden van Breda zijn nog net een paar gebieden te zien die bij een dijkdoorbraak kunnen overstromen.
Wateroverlast
Breda kent veel zones waar kwel aan de oppervlakte komt. Ook zijn er gebieden waar regenwater niet snel genoeg in de bodem kan infiltreren of kan worden afgevoerd.
Droogte
Op de. kaart zijn gebieden aangegeven die gevoelig zijn voor langdurige periodes van droogte.
Bodemdaling
Kans op bodemdaling is het grootste in de noordelijke veengebieden.
Waterkwaliteit en biodiversiteit
De hogere temperaturen zetten de algehele waterkwaliteit onder druk, en mede daardoor ook de biodiversiteit. De deels verharde en versmalde beekdalen in Breda maken de stad hiervoor extra kwetsbaar.
Brandgevaar
Bedenken van de kwetsbaarheden
Periodes van droogte verhogen het risico op brandgevaar in bossen en heidevelden.
Hitte
De temperatuur in een stedelijk gebied is gemiddeld hoger is dan in het omliggende landelijk gebied doordat de warmte wordt vastgehouden in muren, daken en wegen.
Smog
Langs de hoofdwegen kan extra smog verwacht worden.
Het klimaatatelier Breda
De gebiedsanalyses zijn bij de voorbereiding van het atelier gemaakt door experts van de gemeente, samen met Alterra en GrondRR. Deels is gebruik gemaakt van landelijk beschikbaar kaartmateriaal. Om de betrouwbaarheid te garanderen is aanscherping door lokale en regionale deskundigen nodig.
De start van de analyse vond plaats op het regionale niveau. Vervolgens werd gedetailleerd naar het niveau van de stad en van een deelgebied. De kwetsbaarhedenkaart en de landschapskaart van Breda zijn gemaakt op stadsniveau.
Stad
Regiokaart klimaatatelier Breda
Er is veel aandacht voor extra wateropvang in de beekdalen ten zuiden van de stad.
In de stad worden voorstellen gedaan voor een paar deelgebieden en zones. Structurerend hier zijn vooral de koeltecorridor en de groene vingers. Op die plekken kan oa stadslandbouw worden gerealiseerd. De waterlopen worden gekoesterd, rond het centrum wordt extra wateropvang voorzien.
Ten noorden van de stad worden voorstellen gedaan voor vernatting van de natuurparels en voor oeverstroken langs de Marke.
Regio
In het zuidelijke buitengebied is gerichtheid op het bergen en vasthouden van water langs de beken en in de brongebieden.
De huidige groengebieden rond de stad worden gezien als groenbuffer, en plaatselijk de stad ‘ingetrokken’.
Centrum
De schetsen voor het centrum zijn vooral gericht op het verminderen van wateroverlast en hittestress.
Wateroverlast wordt beperkt door:
- een stuwmeer ten noorden van het centrum;
- realiseren van wateropvang in wegprofielen;
- groene daken;
- de rivier door de stad draagt ook bij aan extra wateropvang en snel afvoeren bij piekbuien.
Bespreking tijdens Klimaatatelier Breda
Hittestress wordt verminderd door:
- de koeltecorridor langs de spoorlijn;
- een doorlopend park langs de singel;
- groene entrees, die de stedelijke gebieden inprikken;
- het gehele centrumgebied te vergroenen
Realiseren van slimme koppelingen en nieuwe functies:
- Een jachthaven in het stuwmeer,
- P&R routing naar het station,
- moestuinen,
- én energie van daken en uit water;
- Enkele locaties die kunnen worden herontwikkeld.
Reflectie en hoe verder?
Aan het eind van het klimaatatelier Breda gaf men suggesties voor de invulling van het klimaatprogramma.
Reflectie van de groep
Positieve reflectie
- waardering voor het kijken door verschillende schaalniveaus;
- en het creatieve samenwerken;
- het ver vooruit kijken, verrijkt de kennis en het gevoel van urgentie;
- verrassend veel interessante opgaven.
Negatieve reflectie
- De variatie van de oplossingen bleef beperkt;
- De gidsmodellen zijn nauwelijks gebruikt;
- te weinig tijd om problemen goed uit te diepen.
Conclusie
- Men wil meer nadenken over de leefgewoonten van burgers van Breda in 2040, zodat daarop meer kan worden geanticipeerd;
- Belangrijk dat de klimaaturgentie breed wordt gedeeld en vertaald wordt naar ieders vakgebied
- Op korte termijn moetende klimaatopgaven meegenomen worden in de lopende projecten
- Het klimaatdenken moet beleidsmatig worden onderbouwd in de Milieuvisie, het Waterplan en de structuurvisie met een vertaling naar een Uitvoeringsplan.
Reflectie van Alterra/ GrondRR
De inzet en ambitie van de gemeente Breda is voorbeeldig en geeft energie. Dit mede dankzij de steun en inzet van het management. Gesignaleerde knelpunten:
- Oplossingen voor de stad en voor de buitengebieden ten zuiden en ten noorden van de stad verschillen sterk, terwijl de stad een onderdeel is van het regionale systeem van bodem, water en groen. Effectieve klimaatadaptatie is alleen mogelijk door integratie van schaalniveaus.
- De lange termijn planning (40 jaar) werd sterk beïnvloed door de huidige opzet en mogelijkheden van de stad;
- De ambtelijke kennis over het natuurlijke systeem van de stad en de klimaaturgentie bleek gering. De bodem en ondergrond hebben geen grote rol gespeeld bij het schetsen van klimaatoplossingen. De klimaatthema’s werden vooral beperkt tot wateroverlast, biodiversiteit en hitte; De oplossingen bleven hierdoor redelijk standaard;
- De gemeente Breda heeft weliswaar veel informatie, deze is echter slecht toegankelijk gebleken.