Het klimaatatelier Groesbeek is gebruikt om de nieuwe structuurvisie van Groesbeek voor te bereiden. De gemeente Groesbeek en het waterschap Rivierenland hebben een klimaatatelier over de kracht van de Natuurlijke Alliantie georganiseerd. De Natuurlijke Alliantie onderzoekt bodem, water en groen/ landschap als één geïntegreerde pijler voor het ruimtelijk beleid en uitvoeringsprogramma.
Download hier het rapport (pdf is 1,4 MB)
Projectinformatie
- Samenwerking: BMC
- Opdracht: waterschap Rivierenland
- Periode: 2012
De natuurlijke alliantie van Groesbeek
- Doel en opzet
- Kwetsbaarhedenkaart Groesbeek
- Toelichting van de schetsen
- Regionaal/ gemeentelijk niveau
- Dorpsniveau
- Adviezen en aanbevelingen
- Gidsmodel stuwwal
Doel en opzet Klimaatatelier Groesbeek
Het doel van het klimaatatelier Groesbeek is de rol van water in zijn brede context met groen en bodem in de structuurvisie beter te verankeren. In de huidige versie van de structuurvisie komt het aspect water nauwelijks aan bod. Het waterschap Rivierenland heeft daarom aangeboden om mee te denken.
Middels een workshop hebben medewerkers van gemeente, waterschap, BMC en NIROV (gast) ideeën bedacht voor de Natuurlijke Alliantie en daarover gediscussieerd. De begeleiding was in handen van Vincent Grond (GrondRR).
Kwetsbaarhedenkaart Groesbeek
Kwetsbaarhedenkaarten zijn kaarten die de kwetsbare gebieden en zones van een gemeente voor klimaatveranderingen inzichtelijk maken, zoals hittestress, wateroverlast en droogte.
Uitwerking natuurlijke allianties
In het klimaatatelier Groesbeek zijn schetsen gemaakt voor Groesbeek op twee schaalniveaus: regio/ hele gemeente én voor kern Groesbeek.
Adviezen
Tenslotte worden adviezen uit het klimaatatelier gegeven voor de implementatie van de Natuurlijke Alliantie in de structuurvisie van Groesbeek.
Kwetsbaarhedenkaart Groesbeek
Kwetsbaarhedenkaart
Waterveiligheid en overstromingen
De gemeente Groesbeek ligt zo hoog dat er geen problemen zullen ontstaan als in de Ooijpolder onverhoopt dijken door breken.
Wateroverlast door neerslag
Door piekbuien is het mogelijk dat water op straat blijf staan of zelfs gebouwen in loopt.
In gebieden met veel verhard oppervlak en een beperkte afvoercapaciteit zou dit overlast kunnen veroorzaken.
Kweldruk
Vanuit de hogere delen van de stuwwal vindt grondwaterstroming naar het lage middengebied plaats, waar het als kwel naar boven treedt.In het stedelijk gebied kan dit kwelwater juist zorgen voor grondwateroverlast.
Hittestress
In de warme klimaatscenario’s stijgt het aantal tropische dagen. Het asfalt, bakstenen en beton absorberen de warmte van de zon, waardoor het stedelijk gebied extra opwarmt.
Verdroging en brandgevaar
Het risico op natuurbranden kan tijdens droge periodes in droge natuurtypen zeer snel toenemen.
Daling grondwaterstand
In de klimaatscenario’s van het KNMI nemen de extremen in neerslag toe. De grondwaterstanden in de regio Groesbeek zullen hierdoor beïnvloed worden. Dit kan gevolgen hebben voor verschillende functies binnen de gemeente grenzen, voornamelijk natuur en landbouw.
Biodiversiteit beken
Een veranderend klimaat zal invloed hebben op de natuur en biodiversiteit. Omgerekend moet een plant of dier zo’n vier kilometer per jaar naar het noorden opschuiven om nog dezelfde gemiddelde jaartemperatuur te hebben.
Bodemerosie
Op de heuvels rond Groesbeek zijn erosiegevoelige hellingen in gebruik als landbouwgronden. Door toename van extremen in neerslag kunnen extra problemen met erosie ontstaan.
Toelichting van de schetsen
Regionaal/ gemeentelijk niveau
De tekening 
geeft een samenvatting van de ideeën die tijdens het klimaatatelier Groesbeek zijn ontstaan. De ideeën geven richting aan nadere diagnose, onderbouwing en aanvullende visievorming.
Stuwwallen
Door meer open zones te realiseren, en omvorming van naaldbos door loofbos:
- Vermindert de verdamping op de stuwwallen;
- Vermindert het risico op schade door bosbranden;
- Boslobben die doordringen tot in de kern zelf, versterken de identiteit en draagt bij aan koeling in de kern.
Randzone
In de randzone tussen bos en bebouwing en landelijk gebied treedt kwelwater naar buiten. Dit kwelwater kan gebruikt worden voor ontwikkeling van natte natuurwaarden. Op enkele plekken is sprake van erosie.
Structuren Natuurlijke Alliantie
Langs delen van bestaande beken in het landelijk gebied zijn projecten gaande voor verbreding van beekdalen en hermeandering. Dit geeft een meerwaarde voor natuur en recreatie.
De zone met het hoofdriool wordt gebruikt als doorgaande fiets- en wandelroute. Aan het rioolwater wordt warmte
De infiltratie wordt bevorderd door de hoeveelheid verharding te verminderen. onttrokken voor lokaal energiegebruik.
Dorpen
De infiltratie wordt bevorderd door de hoeveelheid verharding te verminderen.
II Dorpsniveau
Regionale zones
Enkele regionale structuren doorsnijden de kern Groesbeek.
- De beekdalen, die beter herkenbaar gemaakt kunnen worden;
- De bronnen, worden verder beschermd en verbijzonderd;
- De leidingenzone, wordt uitgewerkt als een droge en recreatieve verbindingszone van het dorp met zijn omgeving.
Dorpszones
De open gebieden tussen bos en bebouwing:
- worden gecombineerd en aangevuld tot een continue open ‘brandgang’ zone van minstens ca 40 meter breed;
- rond de Stekkenberg en de Gooiseweg/ Spoorlaan worden doorontwikkeld tot een brede infiltratiezone;
- De infiltratie wordt bevorderd;
- Onderzoek naar een centrale KWO voorziening voor het centrum.
Bijzondere ideeën
- Waterberging in de vorm van oases, waarbij de waterberging wordt verbonden met fietsroutes, horeca en natuurontwikkeling;
- Een open strip in het bos gedacht, waar water goed kan infiltreren én waar opwekking van energie voor Groesbeek met zonnepanelen, windmolens en productie van biomassa plaatsvindt.
Adviezen en aanbevelingen
Structuurvisie
- Opnemen van kwetsbaarhedenkaart met toelichting in de hoofdtekst van de structuurvisie.
- Verwijzen naar visie “Natuurlijke Alliantie” in uitvoeringsprogramma
- Gidsmodel stuwwal opnemen als bijlage wat als basisprincipe moet dienen bij een ruimtelijke ontwikkeling.
- Proces verankeren op welke wijze deskundigen van bodem, groen/landschap en klimaat (gemeente, waterschap, overig) worden betrokken bij uitvoering en vormgeving van (ruimtelijke) projecten
Uitvoeringsprogramma
- Nauwgezette diagnose van bestaande inventarisaties, allereerst bestaande kennis verzamelen, eenduidige tekenen en makkelijk toegankelijk maken (bv met projectwebsite)
- Regiokaart uitwerken en aanvullen
- Met diagnose en regiokaart kan voor alle dorpen en kernen een visie Natuurlijke Alliantie worden opgesteld. Hierbij kennis en ervaring van medewerkers gemeente en waterschap zoveel mogelijk actief inzetten
Gidsmodel stuwwal
Gidsmodellen zijn ruimtelijke schema’s, die per landschapstype inzicht geven in een selectie van ‘natuurlijke’ ruimtelijke dragers. Deze dragers dragen sterk bij aan doelen van water, groen en bodem en klimaat op verschillende schaalniveaus.
Voor Groesbeek is het gidsmodel stuwwal van toepassing. Voor nadere uitleg over dit gidsmodel en andere gidsmodellen verwijzen we u naar http://www.gidsmodellen.nl-stuwwal